Eğitim Teknolojileri
Dünya, ‘Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi’ ile 1943’te tanıştı. Amerikalı sosyal psikolog Abraham Maslow tarafından yazılan, içi bol jargon içeren bir makalenin ortasında hayatlarımıza giren siyah beyaz üçgen şeklindeki Maslow piramidi, bugün yalnızca psikolojik analizlerin merkezinde kalmayıp, iş dünyası dahil olmak üzere insana dokunan birçok alanın temel dayanağı haline geldi. Sizce bu bir tesadüf olabilir miydi?
Günümüzde her işletme, çalışanlarının hizmet verdikleri alanda maksimum düzeyde düşünmesini, kendilerini daha çok geliştirmesini, daima iyi bir motivasyona sahip olmasını ve ilham duyulacak kadar büyük başarılar elde etmesini istiyor. Bu aşamada her alan Maslow piramidi temelinden besleniyor.
Her bireyi motive edecek duygu türü birbirinden farklı
Çalışanların potansiyellerine ulaşabilmelerine destek olmak için onları ne konuda teşvik etmeniz gerektiğini ölçümlemeniz gerekiyor. Çalışma ortamında değer görmek, terfi almak, hedeflere ulaşmak, ekiple sağlam ilişkiler kurmak ve birlikte güzel işler çıkarabilmenin potansiyelini keşfetmek gibi temel gereksinimler, çalışanların işlerini daha iyi yapabilmeleri açısından önemli faktörler. Hem maddi hem de manevi yönden ödüllendirilmek motive olabilmenin temel unsuru haline geldi. Değişmeyen sonucu hepimiz biliyoruz. Mutlu ve başarılı olduğumuz bir ortama daha çok katkı sağlamayı arzuluyor, efor harcamaktan çekinmiyor, tecrübeleri paylaşma noktasında bile daha bonkör davranıyoruz.
Bu sebeple ekibinizi daha yakından tanımak ve onların değişen beklentilerinin farkına varabilmek için içerik tasarım ihtiyaç analizinizi doğru şekillendirmeniz gerekiyor.
Enocta Katalog’da bulunan ‘Öğrenme ve Gelişim İhtiyaçlarını Belirleme’ eğitimi ile şirketiniz ve çalışanlarınızı geliştirme yolculuğunda başarılı bir danışmanlık deneyimi elde edebilirsiniz.
Bireylerin ihtiyaç duyduğu şeylerin bir hiyerarşiye sahip olduğunu vurgulayan Maslow, bu hiyerarşinin önem sırasına göre 5 aşamalı piramit basamaklarıyla açıklanması gerektiğini savunuyor ve Maslow piramidi ile ihtiyaçları bazı temellere dayandırıyor. Peki ya neydi her alanda kendisine yer edinen bu piramidin sırrı?
Maslow piramidi basamaklarının en altında yaşamaya dair en temel ihtiyaçlar yer alırken, en üst basamaklarda daha karmaşık ihtiyaçlar yer alıyor. Basamaklar arttıkça ihtiyaçlar giderek daha psikolojik ve sosyolojik ihtiyaç katmanlarına ulaşır. Bu kurama göre bir ihtiyacın tamamlanması demek farklı bir ihtiyacın ortaya çıkması demektir, çünkü insanın beklentileri sınırsızdır. İnsan, alt basamaktaki ihtiyaçlarını sırasıyla karşılayamadığı zaman bir üst basamaklarda yer alanları karşılamak hatta hissedebilmek için bile kendisinde gereken motivasyonu bulamaz. Alt düzeyde karşılanan ve insanı tatmin eden her ihtiyaç, aslında onu bir üst basamağa taşır.
Maslow piramidi yapı taşını motivasyon duygusu oluşturur. Bizleri yaşama daha çok bağlayan, yaratıcılığımızı ortaya çıkarıp kendimizi tüm yönüyle keşfetmemizi sağlayan motivasyon duygusu, piramidin üst seviyelerine daha hızlı çıkmamızı sağlar.
Maslow, insanlığın ihtiyaç duyacağı temel maddeleri fizyolojik ve psikolojik etmenleri içeren 5 katlı piramit yapısıyla temellendirmiş ve adını da Maslow piramidi olarak vermiştir. Peki ya Maslow piramidi neyi ifade eder?
Maslow piramidi ilk tabanında yer alan fizyolojik ihtiyaçlar, insanın hayatta kalabilmesi için yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi adına gereksinim duyduğu nefes alma, yeme, içme, dinlenme, barınma, sağlıklı metabolizmaya sahip olma ve üreme gibi temel ihtiyaçlardır. İtibarı yüksek bir kurumda çalışmak, düzenli bir maaşa sahip olmak, güvenli bir çalışma ortamı ve sunulan imkanlar (yeme-içme) çalışanların deneyimini iyileştirmenin ilk adımıdır.
Maslow piramidi ikinci basamağında dikkat çeken güvenlik ihtiyaçları ise beden, iş, kaynak, ahlak, aile, sağlık ve mülkiyet konuları merkezinde kişinin dışarıdan gelebilecek tüm tehdit ve tehlikelerden korunmak için duyabileceği ihtiyaçlardır. İş sözleşmesinden sigortaya, yan haklardan yasalara kadar birçok noktada kaygı durumu ortaya çıkabiliyor. Çalışanların güvenlik ihtiyaçlarının iyileştirilmesi, hem bireysel hem de duygusal güveni artırıyor.
Piramidin üçüncü basamağında aidiyet duygusu ön plana çıkar. Arkadaşlık, aile, mahremiyet, sevgi, saygı, ilişki, güven, dostluk, yakınlık ve değer görme gibi sosyal ihtiyaçların dikkat çektiği görülür. Sosyal bir varlık olan insan, çalışma ortamında yöneticileri ve ekibinde aidiyet duygusunu hissetmek ister. Onlarla belirli bir ortak paydada buluşarak daha çok başarılı olur, böylelikle sevgi ve ait olma ihtiyacını karşılamış olarak bir üst basamağa geçmeye hazırdır.
Maslow piramidi dördüncü basamağı, öz saygı, öz güven, statü, itibar, güç, sorumluluk, saygı duyma ve saygı görme ihtiyacına yönelik birçok beklentiden oluşur. İnsan çalıştığı ortamda saygı görmeyi ister. Takdirle karşılanan her başarı ve terfi fırsatları insanın kendine olan güvenini tazeler.
Piramidin son bölümü, kişinin kendi potansiyelini keşfettiği zirve basamağıdır. Hayattan ne bekliyoruz, hedefe giden yolda nasıl bir yöntem izlemeliyiz? gibi sorular kendini gerçekleştirme basamağının temelini oluşturur. Bireyin bu gereksinimi çözümcül yaklaşma, ön yargılardan kurtulma, yaratıcılık, samimiyet ve erdemli olma gibi davranışlarını tanımlar.
Maslow için 5. Basamak hayatın sırrını tam anlamıyla çözmek gibidir. Kendini gerçekleştirmeyi başaran her birey özgürlüğün kapısını aralar, dilediği gibi davranır. Ona göre, insan da diğer canlılar gibi doğuştan gelen ve karşılanmadığı zaman ilerlemesinin mümkün olmayacağı bu temel ihtiyaçlarıyla yaşamını sürdürür. Belirli bir hiyerarşiye dayalı sıralanan bu gereksinimler, psikolojideki büyük değişimleri simgeler.
Maslow piramidi 5 ana ihtiyacımızı kavrayabilmemiz yönünde büyük farkındalıklar oluşturuyor. Fizyolojik ihtiyaçlardan başlayıp, kendini geliştirme ihtiyaçlarına kadar uzanan tüm basamaklar tamamlandığında insan, birçok özelliği davranışlarına yansıtır. Hayatı objektif olarak değerlendirebilir, insanlarla iletişimlerini mutlu bir temel üzerinde kurarlar. Kendi kişiliklerinde sorun aramaktan ziyade problemleri çözme eğiliminde olurlar. Samimi ve içten yaklaşımları özümserler. Herkesi olduğu gibi kabul etmeyi öğrenmiş olurlar.
Maslow piramidi 1970 yılı itibariyle kapsamına birkaç basamak daha ekleme ihtiyacı duydu. Bunlar:
Sanatı her yanıyla anlayıp yorumlama, hayattan keyif alma, yaratacılığını keşfedip kullanma gibi eylemlere karşılık gelen ihtiyaçlardır.
Maslow piramidinin bilişsel ihtiyaçlar basamağı, yaşamı ve yaşanılanları anlamlandırma, bilgi edinme, farkındalıklar kazanma gibi pek çok ihtiyaçtan doğmuştur.
Kendini gerçekleştirmek adına diğerlerine yardımcı olma ihtiyacından ileri gelen bir basamak olarak kabul edilir.
Maslow piramidi yeni basamakları ile aslında yine her şey bitmiş sayılmaz. İnsanların ihtiyaçları tam olarak hiçbir zaman sonlanmaz. Beklentiler, yeni arayışlar ve doğacak istekler insanı hep en iyiyi bulma eğilimine iter. Kişi ancak kendini gerçekleştirme evresine ulaştığında Maslow piramidi basamakları tamamlanmış olur.
Maslow, beş basamaklı piramidin aşamalarını “eksiklik ihtiyaçları” ve “büyüme ihtiyaçları” olarak kendi içinde de ikiye ayırarak değerlendirmiştir. İlk dört aşama eksiklik ihtiyaçlarına karşılık gelirken, en üst aşamanın büyüme ihtiyaçları olduğunu vurgulamıştır. Yoksunluk nedeniyle gelişen eksiklik ihtiyacı eğer karşılanmazsa insanları daha da güdüleyerek motive eder. İhtiyacı karşılama süresi ne kadar reddedilirse durum daha da güçlenir. Büyüme ihtiyaçları ise bir şeyin eksikliğinden ziyade, bir kişi olarak büyüme isteğinden ileri gelir. Ancak beklenti karşılanırsa kişi kendini gerçekleştirme evresine geçebilir. Maslow için bu ihtiyaçlar tıpkı insanın iç güdüleri gibidir ve davranışları motive etmede çok önemlidir.
İhtiyaç analizinin öncelikle hedefi, işletmenin karşı karşıya kaldığı ihtiyaç ve sorunları ortaya çıkarmaktır. İşletmenin performans ihtiyacı, onun arkasındaki eğitim ihtiyacı, söz konusu eğitimin bileşenleri ve performansa etki yapan diğer eğitim dışı etken ve koşullar belirlenir. Beklenen koşullar ile var olan durum arasında ne gibi farklar var? Yani ihtiyacınız ne? Yeni yetkinlik kazandırmak mı istiyorsunuz? Ya da yapılan işin daha iyi yapılmasını mı? Bu tarz sorulara yanıt vererek sorunu ortaya çıkarabilirsiniz.
Sorunun en etkin şekilde nasıl ortadan kaldırılacağına karar vermek çok önemlidir. Çözüm aranırken kritik bilgi, beceri ve yetenekler ile ilgili güncel analizlerin olması şart. İçerik, eğitimin hedefleri ile uyuşan bir şekilde en uygun yöntemlerle tasarlanırsa amacına hizmet eder. Yaratıcı fikirler ve doğru yöntemler kullanılması sorunun çözüme kavuşacağını ve sorunun arkasında yatan ihtiyacın karşılanacağını gösterir.
İhtiyaç analizinin önemli bir parçası da çalışanların sahip oldukları beceri düzeylerini tespit etmek, buradan hareketle kimlerin hangi eğitimi alması gerektiğini belirlemektedir. Bunu, anket, yüz yüze görüşme ve gözlem yapma gibi farklı yöntemler kullanarak yapabilirsiniz. Tespit ettiğiniz ihtiyaçlar, aynı zamanda her bireyin beklenen düzeyde performans gösterip göstermediği konusunda size bilgi verir.
Tasarlanan içerikler illa ki, bir iş ihtiyacına hizmet ederse kuruma ve bireye değer katar. Ancak unutmayalım ki eğitim ihtiyaç analizinin bu temel amaçların gerçekleşmesine olanak sağlayan çok önemli ve kritik bir yeri vardır.
Kaynaklar:
https://www.masterclass.com/articles/a-guide-to-the-5-levels-of-maslows-hierarchy-of-needs
https://corporatefinanceinstitute.com/resources/management/maslows-hierarchy-of-needs/
Teknolojideki yenilikler ve değişen iş ortamları, proje yöneticilerinin rollerini ve hedeflerini dönüştürüyor. Bu dönüşümle birlikte Project Management Institue (PMI), Project Management Professional (PMP) sertifika sınavının içeriğini bu yılın başında değiştirdi.
Öğrenme şeklimizin kişiliğimize, beynimizin çalışma şekline, bulunduğumuz ortama ve kültüre bağlı olduğunu biliyor muydunuz?
Kişisel liderlik, yaşamın her alanında bireysel olarak bir üst noktaya çıkmamızı sağlayan en önemli yeteneklerden. Bu yeteneğin içinde bulunduğumuz dönemde aldığı kritik hal, hayatımızın direksiyonuna nasıl geçeriz gibi birçok soruya yanıt bulduğumuz webinarımızda, Kemal İslamoğlu bizlerle buluştu.
