Genel
Bir şey yapma dürtüsünü hissetmediğinizde motivasyonu canlı tutmak zor olabilir. Aslında belirlenen her hedef için onu destekleyici bir motivasyon mutlaka vardır. Her hedefe ulaşan tarafından anlaşılacak kadar iyi düzenlenmiş olmayabilir, ancak yine de oradadır. Motivasyon, insanları harekete geçiren, hedefler belirleyen ve onlara ulaşan değerli bir güçtür. İnsan davranışını kontrol ederken aynı zamanda onun yönünü, eylemlerini ve sürekliliğini belirleyen psikofizyolojik bir süreçtir. Kültür, toplum ve yaşam tarzından büyük ölçüde etkilenir. Farklı kültürlerin kendine özgü motivasyon faktörleri vardır. Eğitim, sosyal çevre ve yaşam tarzı bunu daha da etkiler.
Farkında olmasak da yetiştirildiğimiz kültür ve değerler de motivasyonumuzu belirlemede önemli bir ölçüttür. Örneğin, hayır işlerine büyük önem veren bir ailede doğduysanız, başkalarının kendi profesyonel hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olan bir rol üstlenmek için motive olabilirsiniz. Öte yandan, sosyal grubunuz profesyonel başarıya ulaşmaya yüksek öncelik veren birçok kişiden oluşuyorsa, yaşam tarzınız ve çevreniz nedeniyle terfi almak için çabalayabilirsiniz.
Teşvik motivasyon teorilerine göre, tüm motivasyon türleri içsel ve dışsal olarak iki ana gruba ayrılır. Motivasyon, bir hedefe ulaşmayı sağlayan yakıttır ve eğer orada değilse, herhangi bir hedefe ulaşmak zor bir görev haline gelir. Bu yazımızda hedefinizi farklı rollerde nasıl tamamlayacağınızı anlamak için temel görevi kavramanıza yardımcı olacak konulara yer verdik, ayrıca farklı motivasyon türlerine de değindik.
İçsel ve dışsal motivasyon, iki ana motivasyon türleri olarak bilinir ve tüm motivasyon sürücülerini temsil eder. İçsel motivasyon, iç ödüller tarafından yönlendirilen tüm motivasyon türlerini tanımlarken dışsal motivasyon ise dış ödüller tarafından yönlendirilen tüm motivasyon türlerini tanımlar. Bununla birlikte, bu iki geniş kategoride, belirli motive edici faktörleri vurgulayan daha ayrıntılı motivasyon türleri vardır.
Ödüllendirici bir gelecek, her iki tür motivasyona da sponsor olur. Onları farklı kılan, ödülün nereden geldiğidir. Motivasyon türleri arasında yer alan içsel motivasyon için ödül içsel bir ödülken, dış motivasyon için ödül bireyin dışından gelir- diğer insanlar veya başka bir şey olabilir.
Motivasyon türleri arasında yer alan içsel motivasyon, bir kişiyi içsel olarak ödüllendirilme amacıyla motive eden şeyler olarak tanımlanır. Bu, kişisel tatmine dayalı veya dışarıdan övgü beklemeden sadece eğlenmek için yapılan herhangi bir faaliyettir.
Günlük olarak yapılan ve içsel motivasyon tarafından dikte edilen pek çok aktivite vardır. Spor salonuna gitmek, yeni beceriler edinmek, karşıdan karşıya geçmeye çalışan birine yardım etmek ve oyun oynamak gibi aktiviteler size hem zevk hem de amaç duygusu verir. Sizi kendi içinizde iyi hissettiren herhangi bir şey, içsel motivasyonla beslenir.
Yukarıdaki örnekler olumlu olsa da motivasyon türleri arasında yer alan içsel motivasyonun bazı olumsuz etmenleri de olabilir. Örneğin, yeni şeyler öğrenmek için kendinizi motive etmeye ihtiyacınız olabilir. Bu konuda bilgi birikiminiz yoksa motivasyon size güç katabilir. Aksi halde tatmin olmamış hissedersiniz. Eylemlerinizin sonucu olumludur, ancak kullandığınız özel motivasyon türü, olumlu bir sonuç yaratmaktan çok olumsuz bir sonucu durdurmaya odaklanmıştır.
Olumlu ya da olumsuz ne olursa olsun, içsel motivasyon tipik olarak dışsal motivasyondan daha sürdürülebilirdir çünkü genellikle kontrol edebileceğiniz pozitif şeylere odaklanır.
İçsel motivasyonun tanımı ve özellikleri
Motivasyon türleri arasında önemli bir yere sahip olan içsel motivasyon, bir ödül veya belirli bir sonuç arzusundan ziyade, aktivitenin doğasında var olan tatmin nedeniyle bir davranışta bulunma motivasyonu olarak tanımlanır. İçsel motivasyon, bir bariz dış ödül olmaksızın hareket ettiğimizde ortaya çıkar. Örneğin bir aktiviteden zevk alırız ve onu potansiyellerimizi keşfetmek, öğrenmek ya da gerçekleştirmek adına özel bir fırsat olarak değerlendiririz.
İçsel motivasyon önemlidir, çünkü size doğuştan tatmin sağlayan faaliyetler yaparak bir insanın psikolojik ihtiyaçlarının hayati bir parçası olan esenlik duygunuza katkıda bulunursunuz. Bu şekilde, iç motivasyon, bir kişinin genel motivasyon duygusu için kritik öneme sahiptir.
Motivasyon türleri arasında bulunan içsel motivasyonu inceleyen psikologların karşılaştıkları hem büyük hem de temel problemlerden biri, her birey özelinde farklı olmasıdır. Bir kişiye motive edici gelen faaliyetler başka bir kişi için motive edici değil sıkıcı olabilir, bu durumun tersi de geçerlidir.
Çok sayıda insanda içsel motivasyona neden olan faaliyetler arasında bazı ortak özellikler olsa da gerçek şu ki; bireyin kişiliği, önceki deneyimleri, kültürü veya inançları gibi faktörler içsel motivasyon deneyimini değiştirebilir.
Motivasyon yaşamın pek çok alanında başarılı olmak için önemli bir unsurdur. Bu, özellikle motivasyon türleri arasında bulunan içsel motivasyon durumunda doğrudur, çünkü dış ödüllerin yokluğunda daha kolay cesaretlendirilen insanların hedeflerine çok daha kolay ulaşma eğiliminde oldukları bulunmuştur.
İçsel motivasyonun avantajları ve uzun vadeli etkileri
İçsel bir motivasyona sahip olmanın birincil ödüllerinden biri azim yani kararlılıktır. İç motivasyona sahip bireylerin eylemlerinde ısrarcı olma olasılığı, dışsal ödüllerden ilham alan kişilere göre çok daha fazladır. Çünkü böyle bir eylemi gerçekleştirmek, neşe ve kendini tatmin etmeyi gerektirir. Bu nedenle bunları sürekli olarak gerçekleştirmek şaşırtıcı değildir.
Ödül içeren bir görev, icracısını ona karşı daha fazla meşgul edecektir. Bizi içten içe mutlu eden bir görevi yerine getirdiğimizde, bunu düzenli aralıklarla tekrar etme eğiliminde oluruz ve bu da kararlılık kazanmamızla sonuçlanır. Ayrıca, bize bir neşe duygusu veren görevle daha fazla meşgul olmamızı sağlar.
Yeni bir beceri öğrenmek, makul miktarda iç ve dış motivasyon gerektirir. Ödül içeren bir beceriyi öğrenmek, yeni bir beceriyi verimli ve hızlı bir şekilde öğrenmemizi sağlayabilir. Bu nedenle, bilgiyi yeni bir beceriden elde etmek, içsel ödüllerle dışsal olanlardan daha olası hale gelebilir.
Motivasyon türlerinden biri olan içsel motivasyonun ve ödüllerin yüksek performans seviyelerine yol açması şaşırtıcı değildir. Bir görev için içsel bir motivasyonumuz olduğunda, diğer tüm görevlerden daha fazla çaba harcarız. Bunun için içsel bir dürtüden kaynaklanan yüksek kaliteli işlerle sonuçlanır.
Çalışanların işlerini yapmaktan ödül aldıkları bir organizasyonda, böyle bir ödül veya motivasyonu olmayan çalışanlardan daha sadık hale gelebilirler. Bu tür çalışanların şirket için daha uzun soluklu ve daha fazla özveriyle çalışması da muhtemeldir.
İçsel motivasyon türleri arasında yer alan tutum motivasyonu, sosyal statü ve davranışa daha yatkındır. 'Tutum Motivasyonu' altındaki insanlar, çevrelerindeki insanları iyi hissettirmek için çalışırlar. Basit bir ifadeyle, tutum motivasyonu terimi “iyi niyettir”. İnsanları iyi hissettirmek size neşe ve harika bir duygu getirir. Bu yüzden daha fazlasını yapmak için motive olursunuz.
Öğrenmek bizi ayakta tutar. Yetkinlik ve öğrenme ihtiyacı, keşfetme ihtiyacı insanlarda harika bir içsel motivasyondur. "Öğrenme motivasyonu", insanların yeni şeyler aramasını ve yeni bakış açılarına sahip olmasını sağlar.
İçsel motivasyon türleri arasında yer alan başarı motivasyonu itici güç olarak kabul edilebilir. Bireyin hedeflerine ulaşmasının mümkün olduğuna dair olumlu düşünmesini sağlayan psikolojik bir dürtüdür. Aynı zamanda, insanları hedeflerine ve doğru zamanda başarıya ulaşmak için harekete geçirme süreci de olabilir.
Yaratıcı motivasyon, kendini ifade etme arzusudur. Yaratıcılık çok zorlayıcı bir içsel duygudur. Yaratıcı insanlar, başkalarının görmesini veya dünyanın görmesini istemeyi umursamazlar. Akıllarında ve kalplerinde olan şeyleri dışarı çıkarmak için motive olurlar. Örneğin, yaratıcı motivasyon kendi işini kurmak, teknolojileri farklı alanlarda uygulamak, roman yazmaya başlamak, yaratıcı temalı blog yazmak, hikâye yazmak, yeni müzik enstrümanları öğrenmek gibi olabilir.
Yemek ve su gibi fizyolojik dürtüler organizmanın yaşamı sürdürmesine hizmet eder ve aynı zamanda bundan doyum sağlar. Bunlar, tüm varlıklarda bulunan temel, doğuştan, biyolojik dürtülerdir. Yaşam için hayati öneme sahiptirler ve hayatta kalmak adına gerekli oldukları için birincil ihtiyaçlar olarak adlandırılırlar. Özerklik, ustalık ve aidiyet için başarı, güç, tamamlama, anlam ve özsaygı gereksinimleri gibi psikolojik ihtiyaçlar davranışlarımızı hemen hemen aynı şekilde yönlendirir.
Dışsal motivasyon, belirli faaliyetler için motivasyon olarak övgü, ün veya para gibi ödülleri veya teşvikleri kullanır. Dış etkenlere dayanır ve uzun vadede içsel motivasyondan daha az etkili olabilir. Dışsal motivasyon, bir davranış değişikliği biçimi olan bir edimsel koşullanma türüdür. Belirli davranışların tekrarlanma olasılığını artırmak veya azaltmak için ödülleri ya da cezaları kullanır.
Dışsal motivasyona verilebilecek bir örnek de bir işi yapmak için para almaktır. Gününüzü iş dışında bir şey yaparak geçirmekten hoşlanıyor olabilirsiniz, ancak faturalarınızı ödemek için bir maaşa ihtiyacınız olduğu için işe gitmek için motive olursunuz. Bu örnekte, günlük harcamalarınızı karşılayabilmeniz sizi dışsal olarak motive eder. Bu harcamaları karşılayabilmek ve maaş alabilmek için haftada belirli bir zamanınızı işe ayırırsınız.
Dışsal motivasyon her zaman somut bir ödüle sahip değildir. Bu motivasyon şöhret ve övgü gibi soyut ödüller aracılığıyla da yapılabilir. İçsel motivasyon, kişisel gelişimin yanı sıra başarılı olma isteği gibi motivasyonlarla bir görevi tamamlama dürtünüzü alevlendirir. Çoğu zaman uzun vadeli uygulamanın gerekli olduğu davranışlar için güçlü bir teşvik olarak da değerlendirilebilir.
Dışsal motivasyonun tanımı ve örnekleri
Dışsal motivasyon, bireylerin dışsal ödüller ya da cezadan kaçınma nedeniyle görevleri yerine getirme ve yeni beceriler öğrenme davranışlarını ifade eder. Bu durumda, zevk aldığınız için veya onu çekici veya tatmin edici bulduğunuz için değil, karşılığında değerli bir şey elde etmek veya hoş olmayan bir şeyden kaçınmak için davranışta bulunursunuz.
Dışsal motivasyonun sınırlamaları ve geçici etkileri
Sadece işi yapmak yerine, ödüllerle ve sosyal statümüz gibi onlarla birlikte gelen her şeyle meşgul olabiliriz. Dışsal ödüller aynı zamanda odağımızı tanımlanmış bir hedefe daraltma ve diğer olasılıkları görme yeteneğimizi azaltarak yaratıcılığı engelleme eğilimindedir.
Bu, popülaritesi ve hızlı bir motivasyon artışı elde etmenin en kolay yolu olması nedeniyle muhtemelen birçok kişinin farkında olduğu tek motivasyon türüdür.
Çalışanlara maaşlarında bir ikramiye sözü verildiğinde ya da belirli bir sonuç özelinde bir ikramiye belirlendiğinde insanlar daha çok çalışmaya başlar. Eğer teşvik yoksa, bu tür bir motivasyon bir dürtü olarak görülmez. Teşvik, içsel motivasyona göre her zaman dışsal ve önemlidir. Buna en iyi örnek, işyerinde satış yapanlar arasında belli bir miktar ürün satmak için yapılan rekabettir. Teşvik aynı zamanda tatmin edici bir başarı hissi verebileceğinden dolayı başarıya dayalı motivasyonla el ele çalışabilir. Her iki motivasyon türünde de dışsal olarak ödüllendirilecek ve şirketin istediğini yapmaktan memnuniyet duyacaksınız.
Dışsal motivasyon türleri arasında yer alan korku motivasyonu, insanları başka türlü başaramayacakları bir şeyi başarmaya iten motivasyonel bir türdür. Herhangi bir parasal ödüle değil, acı korkusuna ya da garip duygulara dayalıdır.
Korkuya dayalı motivasyon her zaman olumsuz olarak etiketlenir, ancak değildir. Motive etmek için olumsuz bir sonuç içerebilse de genellikle olumlu sonuçlar doğurur. Buna iyi bir örnek, yöneticiniz geç kalanlara ceza vereceğini belirttiği için zamanında işte olmaya çalışmaktır. Yönetici tarafından getirilen yeni kural, bir kereden fazla geç kalan herkesin sadece para cezasına çarptırılmayacağını, kovulacağını açıkça belirtir niteliktedir. Bunu önlemek için trafiğe takılmamak ve işte olmak için her sabah erken uyanırsınız. İşe yeniden başlama konusundaki bu ani değişiklik, iş sevgisinden değil, korku temellidir.
Dolayısıyla, eğer motivasyon şirket için daha fazla üretmekle ilgiliyse, sonuçlardan korkma temel koşul olarak kullanılıyorsa, o zaman korku motivasyonundan yararlanılır. Tabii ki, buna çok fazla güvenilmemelidir. Üretkenliği artırmak yerine motivasyon düşüklüğüne, düşük iş tatminine, strese ve sonuç olarak işten ayrılmada artışa neden olabilir.
Adından da anlaşılacağı gibi bu, insanın diğer insanlar üzerinde güç sahibi olma arzusuna dayanmaktadır. Bazı olumsuz çağrışımlar olsa da diğer insanları kontrol etmek bazen kötü bir şey değildir. Bu bazen liderlik etmek için motive oldukları anlamına gelir. Liderlik, güce dayalı motivasyona iyi bir örnektir. Lider, insanları yönetmeye motive olmuş kişidir. Büyük bir lider, insanlara zorlukların üstesinden gelmeleri için ilham vererek onların işlerini organize etmelerine yardımcı olacaktır. Onlar adına bu sorumluluğu alacak ve öncülük edecektir.
Bağlılık, motivasyon zayıfladığında devam etmemizi sağlayan şeydir. Bağlılık, yapmak istemeyebileceğimiz ama sonunda istediğimiz sonuçları vereceğini bildiğimiz şeyleri yapmak anlamına gelir. Taahhüt, planımızı yapmak ve ona bağlı kalmak demektir. Başımıza bir şey geldiğinde ya da kendimizi yorgun ya da cesaretimiz kırılmış hissettiğimizde hedefimizden vazgeçmemek duygularını ifade eder.
İnsanlar farklı nedenlerle ve motivasyonlarla aynı davranışta bulunabilirler. Motivasyon türleri olan içsel ve dışsal motivasyonlar, birbirinin karşıtı olsa da bir arada var olabilir. Örneğin, herhangi bir konuyu öğrenmekten zevk aldığınız için psikoloji okuyabilirsiniz ama aynı zamanda iyi notlar da almak istersiniz. Bu nedenle hem içsel hem de dışsal teşvikler nedeniyle çok sıkı çalışırsınız. Yani, öğrenmek için hem içsel hem de dışsal motivasyonunuz oluşur.
Dışsal motivasyon içsel motivasyonu nasıl destekler?
Kişi, sorumluluğunda olduğu ya da yaptığı işi hem önemli hem de kıymetli görüyorsa, içsel motivasyonu yükselir. Dışsal motivasyon, bireyin teşvikle ödüllendirilmesi ve değer görme ihtiyacının karşılanması ile yakın ilişkili olduğu için içsel motivasyonu destekler. Ödül, kişilerin hedeflerine giden yola gerekli desteği sağladığı için onların başarılarından kaynaklı duydukları memnuniyeti de önemli ölçüde artırır.
Dengeli bir motivasyon kombinasyonu oluşturma
Dengeli şekilde motivasyon kombinasyonu oluşturmak için aşağıdaki adımları uygulayabilirsiniz:
Dürtüsel motivasyonun enerji verici etkilerini hissettiğinizde, bunun hem geçici hem de sürdürülemez olduğunu kabul etmeniz önemlidir. Bu, sonrasında yük olabilecek düzensiz, plansız kararlara direnmeye yardımcı olur.
Bu, tüm sosyal medya hesaplarının, blog web sitelerinin veya potansiyel olarak zihinsel enerji değişimine neden olabilecek herhangi bir şeyin kapatılması anlamına gelir. Buradaki amaç enerjiyi verimli kullanmaktır.
Uzun vadeli hedeflerin ayrıntılı bir listesi, dürtü dönemlerinde zihninizi odaklanmanın harika bir yoludur. Her görevi tamamlamak adına gereken 3-4 alt adımın yanı sıra pek çok göz korkutucu görevi not almak için birkaç dakikanızı ayırın. Listeyi el altında bulundurun ve yalnızca dürtü anlarında ona bakın.
Enocta Katalog’ta yer alan eğitim sayesinde motivasyonun başarılı sonuçlarını yakalamak ve onu hayatınıza adapte etmek artık çok kolay! İstediğiniz sonuçları elde edebilmek ve hedeflerinize odaklanabilmek için sadece küçücük değişikliklere ihtiyacınız var.
Teknolojideki yenilikler ve değişen iş ortamları, proje yöneticilerinin rollerini ve hedeflerini dönüştürüyor. Bu dönüşümle birlikte Project Management Institue (PMI), Project Management Professional (PMP) sertifika sınavının içeriğini bu yılın başında değiştirdi.
Öğrenme şeklimizin kişiliğimize, beynimizin çalışma şekline, bulunduğumuz ortama ve kültüre bağlı olduğunu biliyor muydunuz?
Kişisel liderlik, yaşamın her alanında bireysel olarak bir üst noktaya çıkmamızı sağlayan en önemli yeteneklerden. Bu yeteneğin içinde bulunduğumuz dönemde aldığı kritik hal, hayatımızın direksiyonuna nasıl geçeriz gibi birçok soruya yanıt bulduğumuz webinarımızda, Kemal İslamoğlu bizlerle buluştu.
