Eğitim ve Gelişim
Yaşadıklarından ders çıkarmayı bilen ve başarısızlığı aslında gelişimin değerli bir parçası olarak kabul eden insanlar için “Hatalarımdan öğrendiklerim sayesinde başarısızlık korkusunu nasıl yenebileceğimi biliyorum.” diyebilmek, muhteşem bir şeydir. Kısacası başarısızlık korkusunu yönetebilmek bireyin kendi elindedir ve eğer durumu fırsata çevirebilirse bu durum bireyin büyük kazanımlar elde etmesini sağlar.
Atychiphobia ya da Atikifobi olarak adlandırılan başarısızlık korkusu, yaşam hedeflerinin peşinden koşmaya eşlik eden endişe verici ve ezici bir korku hissidir. Atychiphobia ile yaşayan insanlar, bu duygu gerçekliğe dayanmasa bile başarısız olacaklarından kesinlikle emindirler. Bu güvensizlik duygusu, düşüncelerini duygularını ve eylemlerini etkileyecek düzeydedir.
Başarısızlık korkusu, yeteneklere olan inancı ve hedefleri takip etme motivasyonunu olumsuz etkileyebilen önemli bir durumdur.
Korku, kendimizi tehlikede hissettiğimiz anlarda hayatta kalabilmemiz için geliştirdiğimiz hem uyarıcı hem de sağlıklı bir duygudur. Karşılaştığımız her endişeli durum, tehlikelere karşı önlem alarak kendimizi korumamız gerektiğini hatırlatır. Kontrol altında tutulduğunda, sağlıklı bir başarısızlık korkusu olumlu olabilir ve bizi daha iyi planlamaya, odaklanmaya ve hazırlanmaya yönlendirebilir. Ancak kontrolden çıktığında hayatımızı zorlaştıran bir durum haline gelebilir.
Başarısızlık korkusu herkesi farklı şekillerde etkileyebilir, bu da onu tanımlamanın her zaman kolay olmadığını gösterir. Bu korku insanların yapmak istedikleri şeyleri denemekten tamamen kaçınmalarına neden olabilir. Deneyecekleri ve başaramayacaklarından çok korktukları için potansiyel acıyı, utanmayı veya hayal kırıklığını önlemek için hiç denememeyi daha uygun bulurlar. İnsanları başarısızlık korkusuna iten etkenlerden bazıları;
- Bir şeyi başarmak için yeterli düzeyde bilgi veya beceriye sahip olmadığına inanmak.
- Hedeflere ulaşamayacakmış hissine kapılmak.
- Yapılması gerekenleri zamanında bitirme yeteneğinizi etkileyecek kadar ertelemek.
- Beklentileri düşük tutmak için çevredekilere muhtemelen başarısız olacağınızı söylemek.
- Hayal kırıklığına uğramaktan kaçınmak için mevcut yeteneklerinizi hafife almak.
- Başarısız olunduğu durumda başkalarını hayal kırıklığına uğratmaktan büyük endişe etmek.
Başarısızlık korkusunun kaynağında mükemmeliyetçi olma hali vardır. Mükemmeliyetçi olmaya çalışan bireylerin işlerin nasıl sonuçlanacağına dair yüksek beklentileri olduğu için çoğu zaman gerçek dışı yüksek standartları karşılayamayacakları konusunda rahatsız edici derecede kaygı yaşayabilirler.
Bu korku duygusunu yaşayan kişilerin genellikle stres ve kaygı düzeyleri fazladır. Bir görevi gerçekleştirmeye başlamadan önce o görev için kaygı duymaya başlarlar. Bu his, işleri yaparken bile onların performanslarını büyük ölçüde etkileyebilir. Bu kişilerde ertelemeye eğilim gibi durumlar da gözlemlenir.
Başarısızlık, hayatın değişmez bir gerçeğidir ve birçok insanın yaşadığı deneyimdir. Başarısızlık korkusunda bazı duygusal ve davranışsal belirtiler de dikkat çeker. Bu korkunun ortak belirtilerinden bazıları şunlardır:
- Endişe
- Kaçınma
- Kontrol kaybı hissi
- Çaresizlik
- Güçsüzlük
Tüm bu duygusal ve davranışsal belirtilere ek olarak başarısızlık korkusu olanlarda hızlı kalp atışı, göğüste sıkışma, titreme, baş dönmesi, terleme ve sindirim sorunları gibi bazı fiziksel belirtiler de dikkat çeker. Başarısızlık korkusunun kişiler üzerindeki etkilerinden bazıları;
• Düşük benlik saygısı: Başarısızlıktan korkan insanlar olumsuz iç seslere sahiptir. Bundan kaynaklı olarak hedeflere ulaşmayı zorlaştıran düşük özgüvene sahip olabilirler.
• Düşük motivasyon: İnsanlar başarısızlıktan korktuklarında, projelere başlama konusunda ve hedeflere doğru çalışmayı zorlaştıran bir motivasyon eksikliğiyle de karşılaşırlar. Bir şey çok zor göründüğünde ya da yeni beceriler öğrenmeyi içerdiğinde pes etmeleri kolaylaşır.
• Kendini sabote etme: Başarısızlıktan korkan insanların, kendi başarı şanslarını baltalamaları ve sabotaj eylemlerine girişmesi şaşırılacak bir durum değildir aslında. Örneğin, başarısız olmaktan korkan öğrencilerde sıklıkla akademik başarıyı sınırlayan ve başarısızlığı sürdüren nitelikte kendini sabotaj etme durumu sergiledikleri dikkat çeker.
• Utanma: Başarısızlık korkusu çoğu zaman utanç veya mahcubiyet yaşama duygusu ve korkusundan da kaynaklanır. Başarısızlık, değersizlik duygularını tetikler. Bu sebeple bir şeyleri daha en başından denemekten kaçınmak, benliği hayal kırıklığından, pişmanlıktan veya üzüntüden korumanın bir yolu olarak görülebilir.
İş yerinde, evde, okulda veya sosyal ortamlarda basit görevleri bile yerine getirmekten endişe duymak ve türlü görevlerden kaçınma duygusu, atikofobi yaşayan kişilerin en belirgin özelliğidir. Bu korku, yaşamın herhangi bir döneminde gelişebilen bir durumdur, fakat diğer fobiler gibi travmatik bir olayla karşılaşmak veya size baskıcı yaklaşan ebeveynlere sahip olmak gibi biyolojik ya da çevresel etmenler de buna neden olabilir. Bu korkuyla başa çıkmak için izleyebileceğiniz bazı yollar:
- Başarısızlık bir yenilgi değildir.
- Başarısız olma tanımını kendinize göre şekillendirmeyi deneyin.
- Mantıklı ilerleyebilmek adına özel planlar yapın.
- Her zaman bir B planınız olması gerektiğini hatırlayın.
- Olası sonuçları önceden görebilmeyi hedefleyin.
- Olumlu düşünmeyi hayat felsefesi haline getirin.
- Kendinizi her durum ve koşulda motive edin, ödüllendirin.
- Gerekirse bir uzman desteği alın.
Başarısızlıkla ilgili korku ya da kaygı duygularını azaltmaya yardımcı olmak için kullanabileceğiniz bir dizi başka strateji de bulunur. Bunlardan bazıları şunlardır:
Başarısızlık korkusunun üstesinden gelmenin önemli bir parçası, başarısızlık fikri hakkında yeni bir bakış açısı geliştirmek ve kendi başarı tanımınızı oluşturmaktır. Başarısızlığı mutlak, yaşamı yok eden bir felaket gibi görmek yerine onunla yeni bir ilişki geliştirmeyi deneyebilirsiniz. Başarısızlığı bu şekilde görmeye başlamak için düşünce yapınızı değiştirin. Örneğin;
Öğrenme ve gelişme fırsatı için geribildirimi önemseyin.
Faydalarını gözlemlemek için geçmişteki başarısızlıkları düşünmek, artık bir öğretmen olarak başarısızlığa daha açık olmanız konusunda size yardımcı olabilir. Ders çıkarmayı hedef edinin.
Yolunuzda sizi durduran herhangi bir engeli ilerlemek için fırsat sağlayan aşılabilir bir zorluk şeklinde görün.
Yaşanılan başarısızlığı kalıcı görmeyin, geçici olduğunun ve yolunuzun kalıcı bir sonu olmadığının farkına varın.
Kendinize bazı durumlarda başarısız olma hakkı tanıyın ve bunu bir öğrenme fırsatı olarak görün. İlk başta kendinize başarısız olma izni vermek korkutucu gibi gelse de aslında özgürleştiricidir. Kendinize şu soruları sorun, başarısızlığın olası en kötü sonucu ne olur? Hayatta kalır mıydınız? Tatsız olsa da hayal ettiğiniz en kötü durum senaryosundan sağ çıkacağınızı ve ilerlemeye devam edeceğinizi keşfedeceksiniz. Bu da sizin başarısızlık korkusu konusunda yaşadığınız kaygıları yenmenize imkân sunacaktır.
Hangi konularda yetenekli olduğunu, seni öne çıkaran güçlü yönlerini ve ne zaman yardıma ihtiyaç duyabileceğini fark etmek hem kişisel yaşamını dengeler hem de profesyonel ilişkilerini geliştirmede yardımcı olur.
Hedefinize giden yolda öncelikle amacınızı belirleyin. Bunu yaparken de hedefinizin amacınızı destekleyici nitelikte olması gerektiğini unutmayın. Süreci parçalara ayırmak hedefinize ulaşırken sizi başarıya götürebilecek yolculukta çok özel bir adımdır. Hedefi değerlendirirken ölçü geliştirin ve nasıl kullanacağınızı belirleyin. Gerçekçi ve ölçülebilir hedeflerinize doğru ilerlerken yetenekleriniz ve güçlü yönlerinizden beslenin.
Planların işe yarayıp yaramadığını anlamak için hedeflerinizi ölçülebilir şekle getirmek değerli bir aşamadır. Ayrıca, hedefleri gerçekleştirip gerçekleştirmediğinizin farkında olmazsanız hedef belirlemenin bir anlamı olmadığını da unutmayın.
Kaygılarınızın neyden kaynaklandığını ya da hangi olayların bu duruma sebebiyet verdiğini düşünün. Bu etkenlerle yüzleşmeyi deneyin. Düşünce yapınızı değiştirin. Aynı anda birden fazla iş yapmayın. Nefes egzersizleri yapın. Kafein tüketimi gibi endişenizi tetikleyici alışkanlıkları azaltın ya da bir süre ara verin.
Başarısızlık korkusuyla mücadele ediyor ve bu konu özelinde neler yapabileceğinizi bilmiyorsanız bazı ipuçlarına ihtiyacınız olabilir. Aşağıdaki stratejilere göz atarak korkunuzun üstesinden daha kolay bir şekilde gelebilirsiniz.
İçsel motivasyon her zaman elimizden gelenin en iyisini yapmamızı sağlar. Örneğin kariyer hayatınızın başlarında bu beceriden nasıl yararlanacağınızı öğrenmek, hangi alanda olursa olsun hedeflerimize ulaşmak için ihtiyaç duyduğumuz dayanıklılığı oluşturmamıza yardımcı olacak ve bize günlük işinize nasıl daha fazla keyif katacağımızı öğretecektir.
Üst düzey yöneticiler, CEO’lar ve her alanda başarıya ulaşmış olan kişilerin hemen hemen hepsi kendilerine hedef edinmiş olanlardır. Hedef belirlemek, uzun vadeli vizyon ve motivasyon sağlar. Amaçladığınız hayalleriniz, hayatınızı en iyi şekilde yaşayabilmeniz için ihtiyaç duyduklarınızı kazandırmaya odaklar. Hem zamanınızı hem de kaynaklarınızı olumlu anlamda düzenlemenize destek olur.
Kendinizi motive etmeye çalışırken bir amacınızın olması gerektiğini hatırlayın. Bu, koşullar ne olursa olsun bu size her durumda devam etme ve kararlı olma gücü sağlayacaktır.
Başarılı olan kişiler, dönem dönem gelişimlerini takip edip ölçümlerler ve motivasyonlarını bu şekilde korurlar. Bulunduğumuz yeri hedeflediğimiz noktayla kıyaslayıp, hangi yöne daha fazla odaklanmamız gerektiğini anlamamız açısından bu çok önemlidir. İlerlemeyi takip edemediğinizde kontrol de edemez ve karşınıza çıkan birçok fırsatı kaçırabilirsiniz.
Hedeflerinize başarıyla ulaşabilmenin değişmez kuralı küçük ama kararlı adımlarla ilerlemektir. Büyük hedeflere küçük adımlarla ilerlemek varmak istediğiniz noktaya daha emin adımlarla ilerlemenizi kolaylaştırır. Neyi başarmak istediğinize net şekilde karar verir, çabalarınızı hangi yöne yoğunlaştırmanız gerektiğini bilirseniz o küçük adımlar sizi hedefinize doğru hızla taşır. Ayrıca, yoldan çıkmanıza neden olabilecek dikkat dağıtıcıları da erken dönemde fark edersiniz.
Çok fazla adımlı büyük hedeflere sahip olmaktansa ulaşılabilir hedeflere ilerlemek ve buna hızla ulaşmak daha iyi bir seçenektir. Küçük hedefler özelinde hareket gücü oluşturmak ve yolculuk sürecinde başka hedefler belirlemek motivasyonunuzu artırabilir. Başarı elde etmenize izin vermeyi deneyin. Gerçekleştirdiğiniz başarıyı kutlayarak bu duygudan keyif duyun. Sağlıklı ve başarılı bir hayat edinmek için yapmanız gereken başlıca eylem yeni bir güne başarılarınızı kutlamak ve bu kutlamadan keyif duymayı tekrarlamaktır.
Klinik olarak atychiphobia olarak bilinen başarısız olma korkusu hem size görünmeyen bilinçaltı davranışlar hem de düşünce kalıpları aracılığıyla tezahür eder. Bu korku giderek işleri daha da karmaşık hale getirmek için kendi kendini gerçekleştiren bir kehanet halini alır. Başarısızlıktan o kadar korkarsınız ki artık olası tek sonuç bu olur. Genellikle ruh halinize otomatik şekilde sabit bir zihniyet ve olumsuz düşünceler eşlik eder. Bu olumsuzluk kendinize olan güveninizi zedeler ve her şeyden sürekli şüphe duymanızı artırır. Ardından, kaçınılmaz olarak yetersiz kaldığınız zamanlarda korkunuzun geçerli olduğunu onaylarsınız.
Başarısız olursanız çaba anlamsız geleceği için daha yola koyulmadan masadan kalkmak istersiniz. Gelecek vaat eden bir ilişkiyi bile acıdan korktuğunuz için bitirebilirsiniz. Her iki durumda da kötü bir sonuç potansiyeli sizi güzel bir şeyin peşinden gitmekten alıkoyabilir.
Çalışma ya da sosyal hayatınızda her şeyin yoluna girip girmeyeceği konusunda endişelenmeniz normaldir. Günümüzde pek çok insan örümceklerden, evde yalnız kalmaktan ve hatta hayaletlerden ziyade başarısız olmaktan korkuyorlar.
Ancak izin verirseniz kaygı zayıflatıcı hale gelebilir. Korkularınızın farkında olmanız ve hayatınızı olumsuz etkilememeleri için onları yeniden çerçevelendirmeniz önemlidir.
İşte yaşadığınız başarısızlık korkusu için üstesinden gelmenize yardımcı olacak bazı önemli adımlar;
Başarısızlığın eşlik ettiği utanç, endişe, öfke, üzüntü ve utanç gibi duygular rahatsız edicidir. Bugün dünyadaki birçok insan duygusal rahatsızlık hissetmekten kaçınabilmek için elinden gelen her şeyi yapar.
Journal of Behavioral Decision Making'de yayınlanan 2017 tarihli bir araştırma, başarısızlıktan sonra kendinizi kötü hissetmekten vazgeçmemeniz gerektiğini söylüyor. Araştırmacılar, bu araştırmayla başarısızlığın kendisinden ziyade duygularınızı düşünmenin çok daha yardımcı olduğunu keşfettiler.
Artık duygularınızı kucaklayın. Nasıl hissettiğinizi kabul edin ve kendinizi biraz kötü hissetmenize izin verin. Duygularınızı, onları deneyimlemenize izin verirken etiketlemeyi deneyin. Örneğin, "Hayal kırıklığına uğradım" ya da "İşe yaramadığı için üzgünüm" gibi cümleleri düşünebilirsiniz.
Hatalarınızın çoğu aslında mükemmel öğrenme için birer fırsat olabilir. Başarısızlık deneyiminden ders almak genellikle başarının anahtarıdır. Başarısız olduğumuz anlar hem bize ne yapmamamız gerektiğini hem de neyi daha iyi yapabileceğimizi öğretme konusunda eşsiz bir fırsattır. Bir şeyleri ancak yanlış yaptığınızda süreci sorgulayacak, becerilerinizi geliştirecek ve çeşitli şekillerde büyüyeceksiniz.
Hatalardan ders almak ve başarısızlığın da yaşamın bir parçası olduğunu anlamak gerekir. Gelişmek ve değişmek için çoğu kez başarısızlığa ihtiyaç vardır. Önemli olan hedeflere küsmemektir. Yeniden denemeye odaklanmak ve yaşananlardan ders çıkarmak başarısızlık korkusunu yenmenize yardımcı olacaktır.
Hayatta pek çok şeyi başaran insanların başarı hikayelerini çok büyük bir keyif, heyecan ve ‘istesem ben de yapabilirim’ duygusuyla dinleriz. Bizi teşvik etmede bu başarı hikayelerinin etkisi benzersizdir. Günümüzde başarmanın özel bir formülünü sunacak ya da etkili bir anahtarı verecek bir başarı hikayesi ile karşılaşma ihtimalimiz düşüktür. Enocta Katalog’da yer alan eğitime katılarak siz de başarı yolculuğunuzda daha emin adımlarla ilerleyebilirsiniz.
Teknolojideki yenilikler ve değişen iş ortamları, proje yöneticilerinin rollerini ve hedeflerini dönüştürüyor. Bu dönüşümle birlikte Project Management Institue (PMI), Project Management Professional (PMP) sertifika sınavının içeriğini bu yılın başında değiştirdi.
Öğrenme şeklimizin kişiliğimize, beynimizin çalışma şekline, bulunduğumuz ortama ve kültüre bağlı olduğunu biliyor muydunuz?
Kişisel liderlik, yaşamın her alanında bireysel olarak bir üst noktaya çıkmamızı sağlayan en önemli yeteneklerden. Bu yeteneğin içinde bulunduğumuz dönemde aldığı kritik hal, hayatımızın direksiyonuna nasıl geçeriz gibi birçok soruya yanıt bulduğumuz webinarımızda, Kemal İslamoğlu bizlerle buluştu.
